Ψυχογενής βουλιμία: η ύπουλη διατροφική διαταραχή που δεν "φαίνεται"
Η ψυχογενής βουλιμία είναι μία ψυχική διαταραχή, η οποία δύσκολα γίνεται αντιληπτή από το περιβάλλον του ανθρώπου που υποφέρει. Αυτό συμβαίνει επειδή το σωματικό βάρος και η εξωτερική εικόνα εκείνων που πάσχουν από το συγκεκριμένο πρόβλημα τείνουν ( με εξαίρεση κάποιες απότομες διακυμάνσεις) να κυμαίνονται σε φυσιολογικά επίπεδα. Αυτό καθιστά λιγότερο εύκολη και λιγότερη έγκαιρη τη "διάγνωση" του συγκεκριμένου προβλήματος, σε αντίθεση με την περίπτωση της ψυχογενούς ανορεξίας ή της υπερφαγίας, όπου το σωματικό βάρος φτάνει με ακραίο τρόπο σε μη επιτρεπτά επίπεδα.
Τι ακριβώς όμως κάνουν οι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία;
Οι άνθρωποι που υποφέρουν από το συγκεκριμένο πρόβλημα συμπεριφέρονται με τον εξής τρόπο:
Kαταναλώνουν υπερβολικά μεγάλες ποσότητες φαγητών ή γλυκών (συνήθως υψηλής θερμιδικής αξίας) μέσα σε πολύ σύντομα χρονικά διαστήματα, χάνοντας ουσιαστικά τον έλεγχο του πόσο θα φάνε (υπερφαγία)
Ύστερα από κάθε επεισόδιο υπερφαγίας καταφεύγουν σε διάφορες ακραίες μεθόδους «καθαρισμού» ή αλλιώς αποτοξίνωσης του οργανισμού, επιδιώκοντας έτσι να επανακτήσουν την αίσθηση του ελέγχου του σώματός τους. Οι πιο συχνές μέθοδοι «καθαρισμού» του οργανισμού που εφαρμόζουν οι άνθρωποι που πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία είναι η πρόκληση εμετού, η κατάχρηση διουρητικών, καθαρτικών σκευασμάτων ή άλλων παρόμοιων φαρμάκων, οι ακραίες μέθοδοι νηστείας ή αποτοξίνωσης, η υπερβολικά έντονη και η συνεχής σωματική άσκηση, κ.α.
Δίνουν υπερβολικά μεγάλη σημασία στο βάρος και την εξωτερική τους εικόνα. Οι άνθρωποι αυτοί αντλούν το μεγαλύτερο μέρος της αυτοπεποίθησης και της προσωπικής τους αξίας από το πόσο αρεστή είναι η εξωτερική τους εμφάνιση στους άλλους.
Για τη διάγνωση του συγκεκριμένου προβλήματος σύμφωνα με επιστημονικούς όρους οι παραπάνω συμπεριφορές είναι αναγκαίο να εκδηλώνονται τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα για ένα συνεχόμενο διάστημα 3 μηνών.
Πώς μπορεί κανείς να καταλάβει εάν ο ίδιος ή κάποιο κοντινό του πρόσωπο πάσχει από ψυχογενή βουλιμία;
Τα συνηθέστερα σημάδια που εντοπίζονται στη σωματική, ψυχική υγεία και τη συμπεριφορά των ανθρώπων που πάσχουν από το συγκεκριμένο πρόβλημα είναι τα εξής:
Σε σωματικό επίπεδο: απότομα σκαμπανεβάσματα στο βάρος, προβλήματα στο στομάχι, πρήξιμο γύρω από τα μάγουλα ή το σαγόνι από τον εμετό, υπερβολικά δυσάρεστη αναπνοή και σοβαρά προβλήματα στη στοματική κοιλότητα, τυμπανισμός, δυσκοιλιότητα, δυσανεξία σε τρόφιμα, διαταραχή ή απώλεια του έμμηνου κύκλου της γυναίκας, λιποθυμία, αίσθημα κόπωσης, ζάλη κλπ.
Σε ψυχολογικό επίπεδο: υπερβολική ενασχόληση με το θέμα του φαγητού, την εικόνα του σώματος και το βάρος, αυξημένη ευαισθησία στο να δεχτεί κανείς σχόλια γύρω από το θέμα του φαγητού ή του βάρους του, χαμηλή αυτοπεποίθηση και αίσθηση ντροπής ιδιαίτερα μετά από τα επεισόδια της υπερφαγίας, στρεβλή εικόνα του σώματος (τα άτομα αυτά πάντα θεωρούν τον εαυτό τους πιο παχύ απ’ ότι είναι), εμμονή στο να ελέγξουν και να προγραμματίσουν υπερβολικά τις διατροφικές τους συνήθειες, άγχος, κατάθλιψη, ευερεθιστότητα, έντονα αρνητική εικόνα για το σώμα κ.α.
Σε επίπεδο συμπεριφοράς: παρατηρείται πολύ συχνά η τάση να τρώει κανείς μακριά από τους άλλους απομονωμένος, αντικοινωνική συμπεριφορά, συνεχείς μετρήσεις του βάρους και εμμονή με την εξωτερική εικόνα και τον καθρέπτη, ψέματα και άλλες «περίεργες» συμπεριφορές γύρω από το θέμα του φαγητού (π.χ. μπορεί κανείς να πει ότι έφαγε, ενώ δεν έχει φάει), καταναγκαστική και υπερβολική εκγύμναση του σώματος κάτω από ασυνήθιστες συνθήκες (π.χ. παρά τον κακό καιρό ή παρά μία ασθένεια), συνεχής ενασχόληση με το θέμα της διατροφής, συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα μετά από κάθε γεύμα, κατάχρηση ουσιών, αυτοκαταστροφική συμπεριφορά κ.α.
Πώς αντιμετωπίζεται το πρόβλημα της ψυχογενούς βουλιμίας;
Η ψυχογενής βουλιμία δεν είναι τρόπος ζωής, είναι μία ψυχική διαταραχή άμεσα συνυφασμένη με την απώλεια της ψυχικής και της σωματικής ισορροπίας του ανθρώπου. Ωστόσο, οι έρευνες αποκαλύπτουν ότι, ακόμη και αυτοί που πάσχουν για πολλά χρόνια από το συγκεκριμένο πρόβλημα, εάν πάρουν την κατάλληλη βοήθεια είναι αρκετά πιθανό να απαλλαγούν οριστικά από το πρόβλημα αυτό. Στα πλαίσια της ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης που εφαρμόζεται για την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος, ο θεραπευόμενος καλείται να κατανοήσει πώς ο φαύλος κύκλος των επεισοδίων της υπερφαγίας και της αποτοξίνωσης του οργανισμού λειτουργεί ως λάθος τρόπος διαχείρισης των επώδυνων συναισθημάτων που βιώνει. Συχνά η σχέση με τη μητέρα ή ο τρόπος που "έχει μάθει" κανείς να φροντίζει τον εαυτό του αποτελούν επιπλέον παράγοντες, που λαμβάνονται υπόψη κατά την ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση του συγκεκριμένου προβλήματος. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις ψυχογενούς βουλιμίας, η ψυχολογική υποστήριξη παρέχεται σε συνδυασμό με κατάλληλη ιατρική η φαρμακευτική βοήθεια.
Βιβλιογραφική Αναφορά:
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5th ed.). Washington, DC: Author.
